img

Hướng dẫn chăm sóc và phục hồi sau nhổ răng

1. Giới thiệu

Nhổ răng là một thủ thuật nha khoa nhằm loại bỏ hoàn toàn một chiếc răng khỏi ổ răng. Đây là một quy trình phổ biến được chỉ định trong các trường hợp như sâu răng nặng, nha chu, răng mọc chen chúc hoặc răng khôn mọc lệch. Chăm sóc đúng cách sau nhổ răng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình đông máu, bảo vệ ổ răng và ngăn ngừa các biến chứng như viêm ổ răng khô hoặc nhiễm trùng.

Hướng dẫn chăm sóc và phục hồi sau nhổ răng

2. Chăm sóc sau nhổ răng theo từng giai đoạn phục hồi

Quá trình phục hồi sau nhổ răng được chia thành ba giai đoạn chính:

2.1 Giai đoạn từ ngày 1 đến ngày 2

Trong 48 giờ đầu tiên, mục tiêu chính là hình thành và duy trì cục máu đông trong ổ răng.

  • Chảy máu:
    Theo Tổ chức Sức khỏe Răng miệng (Oral Health Foundation), chảy máu có thể kéo dài từ 12 đến 24 giờ. Máu có thể trộn lẫn với nước bọt, làm chảy máu trông nghiêm trọng hơn thực tế. Người bệnh nên:
    • Dùng bông gạc sạch, ấn nhẹ lên vị trí nhổ răng trong 20 phút để cầm máu.
    • Liên hệ ngay với nha sĩ nếu chảy máu không ngừng sau khi áp dụng áp lực trong 20 phút.
  • Người bệnh nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ trong giai đoạn phục hồi ban đầu, nhưng các mẹo chăm sóc sau đây có thể hữu ích:
    • Nghỉ ngơi đầy đủ: Dành ít nhất 24 giờ đầu tiên để nghỉ ngơi. Theo một nghiên cứu năm 2022, hầu hết mọi người không thể đi làm bình thường trong vòng 3 ngày sau nhổ răng.
    • Thay gạc khi cần thiết: Người bệnh nên tuân theo hướng dẫn của nha sĩ về việc thay gạc. Nha sĩ có thể khuyên để gạc ở vị trí nhổ răng trong một khoảng thời gian sau khi nhổ, sau đó gỡ ra trừ khi chảy máu tiếp tục.
    • Tránh súc miệng: Hạn chế súc miệng hoặc khò nước trong miệng khi khu vực nhổ răng vẫn đang đông máu. Những hành động này có thể làm lệch cục máu đông và kéo dài thời gian lành thương.
    • Không dùng ống hút: Việc sử dụng ống hút tạo áp lực lên vết thương đang lành, có thể làm lệch cục máu đông.
    • Không khạc nhổ: Khạc nhổ cũng tạo áp lực trong miệng, dễ làm lệch cục máu đông.
    • Tránh xì mũi hoặc hắt hơi: Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh tránh xì mũi, thay vào đó lau nhẹ bằng khăn giấy. Nếu cần hắt hơi, nên hắt hơi với miệng mở.
    • Không hút thuốc: Việc tránh hút thuốc trong suốt quá trình phục hồi là tốt, nhưng điều đặc biệt quan trọng là không được hút thuốc trong vài ngày đầu tiên khi cục máu đông đang hình thành.
    • Dùng thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau không kê đơn có thể giúp giảm đau và viêm.
    • Chườm lạnh: Đặt túi đá hoặc khăn bọc đá lên vùng nhổ răng trong 15 phút mỗi lần có thể giúp giảm đau.
    • Nâng cao đầu: Khi ngủ, dùng thêm gối để nâng cao đầu. Nằm quá phẳng có thể làm sưng nghiêm trọng hơn.
    • Dùng thuốc theo chỉ định: Bác sĩ phẫu thuật có thể kê đơn thuốc giảm đau cho các ca nhổ răng phức tạp. Cần hoàn thành đầy đủ liệu trình điều trị.

2.2 Giai đoạn từ ngày 3 đến ngày 7

Trong giai đoạn này, cục máu đông đã hình thành vững chắc và việc chăm sóc tập trung vào ngăn ngừa nhiễm trùng, hỗ trợ lành thương.

  • Vệ sinh răng miệng:
    • Súc miệng nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý (nước ấm pha muối loãng) sau 24 giờ đầu tiên để giảm vi khuẩn và nguy cơ nhiễm trùng.
    • Đánh răng và dùng chỉ nha khoa như bình thường nhưng tránh chạm vào ổ răng.
  • Chế độ ăn uống:
    • Tiếp tục ăn thức ăn mềm, không cần nhai nhiều. Các gợi ý bao gồm: súp, cháo, sữa chua, và táo nghiền.
    • Tránh thực phẩm cứng, nóng, cay hoặc dễ mắc kẹt trong ổ răng.
  • Theo dõi triệu chứng bất thường:
    Người bệnh cần liên hệ bác sĩ nếu có các dấu hiệu sau:
    • Đau tăng dần thay vì giảm.
    • Sưng tấy hoặc đỏ lan rộng.
    • Chảy máu không ngừng hoặc xuất hiện mủ có mùi hôi.

2.3 Giai đoạn sau ngày thứ 7

  • Phục hồi hoàn toàn:
    Hầu hết người bệnh có thể trở lại chế độ ăn uống và sinh hoạt bình thường sau 7 ngày. Tuy nhiên, thời gian phục hồi có thể kéo dài hơn đối với các trường hợp nhổ răng phức tạp hoặc có biến chứng.
  • Tái khám:
    Một số trường hợp cần tái khám để tháo chỉ khâu hoặc kiểm tra vùng nhổ răng. Bệnh nhân nên tuân thủ lịch hẹn của nha sĩ.

3. Các biện pháp giảm đau tại nhà

  • Thuốc giảm đau:
    Thuốc NSAIDs như ibuprofen hoặc acetaminophen là những lựa chọn an toàn và hiệu quả.
  • Chườm lạnh:
    Giúp giảm sưng và đau trong 48 giờ đầu tiên.
  • Súc miệng bằng nước muối:
    Sau 24–48 giờ, nước muối sinh lý có thể giúp giảm viêm và loại bỏ vi khuẩn.

4. Khi nào cần gặp nha sĩ?

Thông thường vết thương sẽ lành trong khoảng 1 tuần, tuỳ vào cơ địa, tuổi tác của bệnh nhân. Người bệnh cần gặp nha sĩ ngay nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

  • Đau và sưng ngày càng nặng thay vì giảm.
  • Chảy máu không ngừng sau 10 phút áp lực bằng gạc.
  • Sốt cao (>38°C), buồn nôn hoặc nôn mửa.
  • Đau lan đến tai hoặc xuất hiện mùi hôi từ vị trí nhổ răng.
  • Tê kéo dài hơn 4–6 giờ sau khi nhổ.

5. Nhổ nhiều răng hoặc răng khôn

5.1 Nhổ nhiều răng cùng lúc

Trong trường hợp nhổ nhiều răng, đặc biệt ở các vị trí đối xứng, bác sĩ có thể sử dụng gây mê toàn thân thay vì gây tê cục bộ. Sau phẫu thuật, người bệnh cần có người thân đưa về nhà và hỗ trợ chăm sóc.

  • Hướng dẫn đặc biệt:
    • Tránh ăn uống trước khi phẫu thuật nếu có chỉ định gây mê.
    • Bác sĩ có thể sử dụng các vật liệu hỗ trợ đông máu (clotting aids) tại vị trí nhổ răng. Các vật liệu này sẽ tự phân hủy trong cơ thể.

5.2 Nhổ răng khôn

Nhổ răng khôn thường được thực hiện khi răng này gây ra hoặc có nguy cơ gây biến chứng (viêm nướu, mọc lệch). Quá trình lành thương tương tự như nhổ các răng khác nhưng cần thêm thời gian nếu có can thiệp phẫu thuật sâu.

6. Nhổ răng ở trẻ em

Trẻ em có quy trình phục hồi tương tự người lớn, nhưng cần sự giám sát chặt chẽ từ phụ huynh.

  • Lưu ý đặc biệt:
    • Không để trẻ chạm vào vị trí nhổ răng bằng tay hoặc lưỡi.
    • Tránh cho trẻ ăn uống nếu miệng còn tê.
    • Sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng nhẹ sau 24 giờ.

7. Tóm tắt

Nhổ răng là thủ thuật phổ biến nhằm loại bỏ những chiếc răng có vấn đề để ngăn ngừa biến chứng. Chăm sóc sau nhổ răng đóng vai trò quyết định trong việc bảo vệ ổ răng, thúc đẩy quá trình lành thương và hạn chế đau đớn.

Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của nha sĩ, đặc biệt trong 7 ngày đầu tiên. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Tác giả bài viết: Bác sĩ Phan Xuân Sơn, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam

Tài liệ tham khảo:

Bài viết liên quan