MỤC LỤC
Định nghĩa khoa học về chân răng bị lộ
Chân răng là phần nằm dưới đường viền nướu, có nhiệm vụ neo giữ răng vào xương hàm. Tất cả các răng đều có ít nhất một chân răng, nhưng răng hàm có thể có từ hai đến ba chân. Chân răng chứa tủy răng, dây thần kinh và mô liên kết.
Khi chân răng bị lộ, nghĩa là phần được bảo vệ bởi nướu đã bị tổn thương, dẫn đến các vấn đề như nhạy cảm răng, đau buốt, và nguy cơ nhiễm trùng.
Triệu chứng
Chân răng bị lộ có thể biểu hiện qua:
- Đau buốt khi chạm hoặc tiếp xúc với nhiệt độ: Các dây thần kinh trong chân răng không còn được bảo vệ bởi nướu hoặc men răng, dẫn đến cảm giác đau nhói khi gặp thức ăn nóng, lạnh hoặc có tính axit.
- Chảy máu nướu: Thường xảy ra khi đánh răng hoặc dùng chỉ nha khoa, đặc biệt nếu nướu bị viêm hoặc tụt.
- Hình dạng bất thường ở nướu: Nướu có thể trông không đều, mỏng hơn hoặc thấp hơn ở một số răng.
- Nhìn thấy chân răng: Trong một số trường hợp, người bệnh có thể nhìn thấy phần nhô ra giống như “chân càng” của răng.
Lưu ý: Một số trường hợp chân răng bị lộ ở răng sau hoặc răng chen chúc có thể không nhìn thấy rõ bằng mắt thường.
Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
1. Tụt nướu (Gum Recession)
Tụt nướu là nguyên nhân phổ biến nhất khiến chân răng bị lộ. Tình trạng này xảy ra khi nướu rút khỏi răng, làm lộ phần răng vốn được bảo vệ bởi nướu.
Các yếu tố nguy cơ tụt nướu:
- Bệnh nha chu: Nhiễm trùng nướu do vi khuẩn gây viêm và phá hủy mô nướu, dẫn đến tụt nướu.
- Đánh răng quá mạnh: Lực chải răng quá mức hoặc sử dụng bàn chải lông cứng có thể làm mòn nướu.
- Hút thuốc: Làm giảm tuần hoàn máu đến mô nướu, khiến chúng dễ tổn thương hơn.
- Di truyền: Khoảng 30% người mắc bệnh nha chu có yếu tố di truyền.
2. Sâu răng
Sâu răng không được điều trị có thể phá hủy lớp men bảo vệ, tiếp cận ngà răng và chân răng. Theo thời gian, nếu không được xử lý, phần chân răng có thể bị lộ ra, đặc biệt khi răng bị gãy hoặc vỡ lớn.
Số liệu: Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 2 tỷ người trên toàn cầu bị sâu răng (nguồn tham khảo), trong đó sâu răng nghiêm trọng có thể dẫn đến lộ chân răng.
3. Chấn thương răng miệng
Các chấn thương như gãy răng, răng bị lệch khỏi vị trí bình thường hoặc nướu bị tổn thương có thể khiến chân răng bị lộ. Ví dụ, một cú đập mạnh vào miệng có thể làm dịch chuyển răng, để lộ phần chân răng.
4. Răng mọc lệch hoặc chen chúc
Răng chen chúc hoặc mọc lệch làm tăng nguy cơ mắc bệnh nướu răng và sâu răng, dẫn đến tình trạng lộ chân răng. Ngoài ra, răng lệch có thể xoay hoặc di chuyển, khiến chân răng nhô ra khỏi nướu.
5. Các nguyên nhân khác
- Mất miếng trám răng: Khi miếng trám cũ bị bung ra, phần chân răng có thể bị lộ.
- Thuốc: Một số loại thuốc, như thuốc chống co giật hoặc thuốc làm giảm tiết nước bọt, có thể gián tiếp làm tổn thương nướu và lộ chân răng.
- Di truyền hoặc bất thường cấu trúc răng: Một số người bẩm sinh có chân răng ngắn, làm tăng nguy cơ lộ chân răng.
Phân biệt chân răng bị lộ và không lộ
Ở răng khỏe mạnh, phần chân răng luôn được che chắn bởi nướu. Nướu thường trông đều và không có sự khác biệt rõ rệt giữa các răng.
Dấu hiệu chân răng bị lộ:
- Nướu không đồng đều, thấp hơn ở một số vị trí.
- Xuất hiện khoảng trống hoặc túi giữa răng và nướu.
Điều trị
Cách điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây lộ chân răng.
1. Điều trị tụt nướu
- Cạo vôi và bào láng gốc răng: Loại bỏ mảng bám và vi khuẩn dưới đường viền nướu để ngăn chặn quá trình tụt nướu.
- Ghép mô nướu: Trong trường hợp tụt nướu nghiêm trọng, nha sĩ có thể thực hiện phẫu thuật ghép mô nướu từ vùng khác để che phủ chân răng bị lộ.
2. Điều trị sâu răng
- Trám răng: Dùng vật liệu trám để che phủ phần răng bị sâu.
- Lấy tủy răng: Với trường hợp sâu răng nghiêm trọng, cần lấy tủy và bọc mão răng.
- Nhổ răng: Trong tình huống răng không thể phục hồi, nha sĩ sẽ nhổ răng và thay thế bằng implant hoặc cầu răng.
3. Điều trị chấn thương răng
- Cố định răng: Nếu răng bị lệch, nha sĩ có thể nẹp răng để giữ cố định.
- Phục hồi cấu trúc răng: Dùng composite hoặc mão răng để bảo vệ chân răng bị lộ.
4. Điều trị răng mọc lệch
- Chỉnh nha: Sử dụng niềng răng hoặc khay chỉnh nha trong suốt để điều chỉnh răng mọc lệch.
- Phẫu thuật chỉnh hàm: Trong trường hợp nghiêm trọng, cần can thiệp phẫu thuật chỉnh hình xương hàm.
Khi nào cần gặp nha sĩ
Người bệnh cần đến gặp nha sĩ ngay nếu:
- Nhạy cảm hoặc đau buốt kéo dài khi ăn uống nóng, lạnh.
- Chảy máu nướu thường xuyên.
- Thay đổi hình dạng nướu, răng.
- Răng bị lung lay hoặc nướu tụt rõ rệt.
Khám khẩn cấp:
- Đau răng dữ dội, không thuyên giảm dù đã dùng thuốc giảm đau.
- Răng bị gãy, nứt lớn.
- Có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, sốt hoặc xuất hiện áp xe.
Tóm tắt
Chân răng bị lộ là một tình trạng nghiêm trọng, gây đau buốt và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Nguyên nhân phổ biến bao gồm tụt nướu, sâu răng, chấn thương và răng mọc lệch.
Việc điều trị bao gồm các biện pháp như cạo vôi, ghép nướu, lấy tủy hoặc chỉnh nha. Người bệnh cần đến gặp nha sĩ sớm để giảm thiểu biến chứng và bảo tồn răng.
Tác giả bài viết: Bác sĩ Phan Xuân Sơn, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
