MỤC LỤC
- I. Tổng Quan Khoa Học Về Than Hoạt Tính
- II. Lịch Sử Sử Dụng Trong Y Học
- III. Làm Trắng Răng Bằng Than Hoạt Tính: Thực Hư Khoa Học
- Lời cảnh báo từ Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA):
- IV. Cách Làm Trắng Răng Tại Nhà Với Than Hoạt Tính
- V. Các Lưu Ý Khoa Học Khi Sử Dụng Than Hoạt Tính
- VI. Các Phương Pháp Làm Trắng Răng Khác Được Chứng Minh Khoa Học
I. Tổng Quan Khoa Học Về Than Hoạt Tính
Than hoạt tính là một loại bột đen mịn, được sản xuất từ các nguyên liệu tự nhiên như vỏ dừa, hạt ô liu, gỗ đốt chậm, và than bùn. Đây là một chất hấp phụ (adsorbent) với khả năng kết dính độc tố và mùi, nhờ vào cấu trúc cực kỳ xốp và diện tích bề mặt lớn.
Quá trình hoạt hóa: Than được kích hoạt bằng cách xử lý ở nhiệt độ cực cao, làm tăng khả năng hấp phụ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng than hoạt tính hoàn toàn khác với than củi dùng trong nấu nướng, vốn có thể chứa các chất độc hại và phát sinh carbon khi đốt nóng.
II. Lịch Sử Sử Dụng Trong Y Học
Từ thế kỷ 19, than hoạt tính đã được sử dụng trong y học để xử lý các trường hợp ngộ độc. Theo các nghiên cứu, than hoạt tính có khả năng ngăn chặn một số loại độc tố không xâm nhập vào máu qua ruột, và hiện nay vẫn được sử dụng để điều trị ngộ độc hoặc quá liều thuốc.
Ngoài ra, than hoạt tính còn được ghi nhận trong y học về khả năng giảm mùi hôi cơ thể, như mùi do đầy hơi hoặc mùi dưới cánh tay.
III. Làm Trắng Răng Bằng Than Hoạt Tính: Thực Hư Khoa Học
Hiện nay, các sản phẩm chứa than hoạt tính như kem đánh răng và bộ dụng cụ làm trắng răng đang rất phổ biến. Chúng thường được quảng cáo là có khả năng loại bỏ các vết ố từ cà phê, rượu vang, và mảng bám. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học không cung cấp bằng chứng nào chứng minh rằng than hoạt tính có hiệu quả trong việc làm trắng răng.
Lời cảnh báo từ Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA):
- Không an toàn: Các sản phẩm chứa than hoạt tính không đạt chuẩn để nhận chứng nhận ADA do thiếu dữ liệu về độ an toàn và hiệu quả.
- Gây mòn men răng: ADA cảnh báo rằng kết cấu thô ráp của than hoạt tính có thể làm mòn men răng theo thời gian, dẫn đến tổn thương không thể phục hồi.
Dù vậy, nhiều người vẫn tin tưởng vào các thông tin truyền miệng về khả năng làm trắng răng của than hoạt tính, mặc dù chưa có nghiên cứu khoa học đáng tin cậy để xác nhận.
IV. Cách Làm Trắng Răng Tại Nhà Với Than Hoạt Tính
Nếu bạn muốn thử nghiệm, than hoạt tính có thể được sử dụng dưới dạng bột hoặc viên nang. Dưới đây là cách thực hiện phổ biến:
- Pha hỗn hợp: Trộn bột than hoạt tính với nước để tạo thành một hỗn hợp sệt.
- Chà nhẹ: Dùng ngón tay hoặc bàn chải mềm để chà nhẹ hỗn hợp lên răng trong vài phút.
- Rửa sạch: Súc miệng kỹ để loại bỏ hoàn toàn than hoạt tính.
Lưu ý quan trọng:
- Than hoạt tính có thể làm ố quần áo và bề mặt, vì vậy cần cẩn thận khi sử dụng.
- Không sử dụng quá thường xuyên, vì có thể dẫn đến mòn răng.
V. Các Lưu Ý Khoa Học Khi Sử Dụng Than Hoạt Tính
- Abrasivity (Độ mài mòn): ADA khuyến nghị chỉ sử dụng kem đánh răng có độ mài mòn ngà răng (RDA) dưới 250. Hầu hết các sản phẩm than hoạt tính không đáp ứng tiêu chuẩn này.
- Giới hạn sử dụng: Chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn và xen kẽ với kem đánh răng chứa fluoride để bảo vệ men răng.
- Đối tượng hạn chế: Phụ nữ mang thai, cho con bú, hoặc trẻ em cần tham khảo ý kiến nha sĩ trước khi sử dụng.
- Thành phần bổ sung: Một số sản phẩm than hoạt tính có chứa sorbitol, một chất làm ngọt nhân tạo có thể gây phản ứng dị ứng hoặc tác dụng nhuận tràng nếu nuốt phải.
VI. Các Phương Pháp Làm Trắng Răng Khác Được Chứng Minh Khoa Học
Nếu bạn đang tìm kiếm các phương pháp làm trắng răng hiệu quả hơn, dưới đây là một số lựa chọn được chứng minh khoa học:
- Baking Soda:
- Baking soda là một chất làm trắng tự nhiên, thường có trong các loại kem đánh răng.
- Bạn có thể tự tạo hỗn hợp bằng cách pha baking soda với nước. Ngoài ra, baking soda còn giúp làm thơm miệng.
- Hydrogen Peroxide:
- Sử dụng hydrogen peroxide pha loãng như một dung dịch súc miệng trước hoặc sau khi đánh răng.
- Lưu ý: Không sử dụng ở nồng độ cao vì có thể gây kích ứng nướu.
- Sản phẩm OTC (Không kê đơn):
- Các loại dải làm trắng răng, gel, và kem đánh răng có chứng nhận ADA là lựa chọn an toàn và hiệu quả.
- Những sản phẩm này có mức giá và hiệu quả khác nhau, phù hợp với nhiều đối tượng.
- Biện pháp phòng ngừa:
- Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày, đặc biệt sau khi tiêu thụ đồ uống dễ gây ố răng như cà phê và rượu vang đỏ.
- Ngừng hút thuốc lá, vì đây là nguyên nhân chính gây ố vàng răng.
Kết Luận Khoa Học
Than hoạt tính có một số ứng dụng được công nhận, nhưng làm trắng răng không nằm trong số đó. Việc sử dụng than hoạt tính để làm trắng răng không chỉ thiếu bằng chứng khoa học mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây tổn hại men răng.
Khuyến nghị:
- Nên chọn sản phẩm có chứng nhận ADA: Đây là lựa chọn an toàn và hiệu quả hơn.
- Tham vấn nha sĩ: Nếu bạn muốn thử than hoạt tính hoặc bất kỳ phương pháp làm trắng răng nào khác, hãy tham khảo ý kiến của nha sĩ để đảm bảo an toàn.
Một nụ cười trắng sáng không chỉ phụ thuộc vào phương pháp làm trắng, mà còn cần sự chăm sóc răng miệng đúng cách và duy trì lối sống lành mạnh.
Tác giả bài viết: Bác sĩ Phan Xuân Sơn, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
Tài liệu tham khảo
- Brooks JK, et al. (2017). Charcoal and charcoal-based identifiers. DOI:
https://doi.org/10.1016/j.adaj.2017.05.001 - Soto P. (n.d.). Activated charcoal.
https://www.poison.org/articles/2015-mar/activated-charcoal - Juurlink DN. (2015). Activated charcoal for acute overdose: A reappraisal. DOI:
https://doi.org/10.1111/bcp.12793 - Ohge H, et al. (2005). Effectiveness of devices purported to remove flatulence odor. DOI:
https://doi.org/10.1111/j.1572-0241.2005.40631.x - Natural teeth whitening: Fact versus fiction. (n.d.).
https://www.mouthhealthy.org/en/az-topics/w/natural-teeth-whitening