img

Viêm xoang và đau răng: Mối liên hệ khoa học

Tổng quan

Nhiễm trùng xoang (viêm xoang) có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu trên khuôn mặt, bao gồm cả đau răng. Đây là một hiện tượng phổ biến do mối liên kết chặt chẽ giữa hệ thống xoang và dây thần kinh răng miệng.

Viêm xoang xảy ra khi lớp niêm mạc xoang bị virus hoặc vi khuẩn tấn công, dẫn đến viêm và tắc nghẽn đường dẫn xoang. Bài viết này cung cấp cái nhìn sâu sắc về mối liên hệ giữa nhiễm trùng xoang và đau răng, cùng các phương pháp điều trị hiệu quả dựa trên nghiên cứu khoa học.

Giải phẫu học: Mối liên kết giữa xoang và răng

Vai trò của xoang

Xoang là các khoang chứa đầy không khí nằm trong xương sọ, được lót bởi các sợi lông nhỏ gọi là lông mao (cilia). Những lông mao này có nhiệm vụ lọc không khí, dẫn lưu chất nhầy và ngăn ngừa vi khuẩn hoặc virus xâm nhập sâu vào cơ thể.

Xoang không chỉ giúp làm giảm trọng lượng của hộp sọ mà còn đóng vai trò trong việc làm ấm không khí và cộng hưởng âm thanh giọng nói. Các xoang chính trong hộp sọ bao gồm:

  • Xoang trán: Nằm phía trên lông mày, trong xương trán.
  • Xoang bướm: Nằm sâu trong hộp sọ, gần dây thần kinh thị giác và tuyến yên.
  • Xoang sàng: Tập hợp các khoang khí nhỏ giữa hai mắt và ở đỉnh mũi.
  • Xoang hàm: Nằm phía sau xương gò má, là xoang lớn nhất và thường liên quan đến đau răng do vị trí gần các răng hàm trên.

Mối liên hệ giữa xoang và răng

Xoang, răng và nướu chia sẻ một mạng lưới dây thần kinh phức tạp, đặc biệt là xoang hàm. Khi lớp niêm mạc xoang bị viêm, áp lực có thể đè lên các dây thần kinh này, gây cảm giác đau răng.

Nhiễm trùng xoang có thể gây đau răng không?

Nhiễm trùng xoang có thể gây ra đau răng, đặc biệt khi xoang hàm bị ảnh hưởng. Theo một bài báo được công bố trên British Dental Journal, xoang hàm thường là vị trí nhiễm trùng xoang dẫn đến đau răng nhiều nhất.

  • Cơ chế gây đau: Viêm xoang làm tăng áp lực trong khoang xoang, gây kích thích các dây thần kinh chung giữa xoang và răng. Đôi khi, cơn đau lan tỏa, khiến người bệnh khó xác định vị trí đau chính xác.
  • Triệu chứng điển hình: Người bệnh thường cảm thấy đau âm ỉ ở vùng răng hàm trên, đặc biệt là khi cúi đầu hoặc nằm xuống.

Nhiễm trùng răng có thể gây nhiễm trùng xoang không?

Nhiễm trùng răng, đặc biệt là ở răng hàm trên, có thể dẫn đến nhiễm trùng xoang hàm. Một bài đánh giá bằng chứng năm 2012 ước tính rằng khoảng 40% các trường hợp viêm xoang hàm mãn tính là do nhiễm trùng răng.

Cơ chế gây nhiễm trùng

Do vị trí gần nhau, vi khuẩn từ nhiễm trùng răng có thể di chuyển vào xoang hàm thông qua các lỗ thông tự nhiên hoặc qua các tổn thương xương. Những yếu tố sau đây làm tăng nguy cơ này:

  • Tiền sử đau răng hoặc nhiễm trùng răng
  • Tiền sử nhổ răng hoặc phẫu thuật nha khoa
  • Viêm nhiễm nha chu hoặc nhiễm trùng tủy răng

Triệu chứng lâm sàng

Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như:

  • Đau ở vùng má hoặc răng hàm trên, thường nghiêm trọng hơn khi nhai.
  • Chảy dịch mũi có mùi hôi.
  • Nghẹt mũi một bên.

Điều trị thường bao gồm kháng sinh để giải quyết nhiễm trùng và điều trị dứt điểm nguồn gốc từ răng.

Phân biệt đau răng do xoang và đau răng thông thường

Để chẩn đoán đúng, bác sĩ cần phân biệt giữa đau răng liên quan đến nhiễm trùng xoang và đau răng do vấn đề răng miệng.

Đặc điểm đau răng do xoang:

  • Đau âm ỉ, lan tỏa ở vùng hàm trên.
  • Tăng đau khi cúi đầu hoặc thay đổi tư thế.
  • Kèm theo các triệu chứng xoang như nghẹt mũi, giảm khứu giác, hoặc chảy dịch mũi.

Đặc điểm đau răng do vấn đề răng miệng:

  • Đau cục bộ, rõ ràng ở một chiếc răng cụ thể.
  • Đau tăng khi tiếp xúc với nhiệt độ nóng hoặc lạnh.
  • Kèm theo sưng nướu hoặc sưng mặt gần vùng răng bị ảnh hưởng.

Các triệu chứng khác của viêm xoang

Viêm xoang có thể đi kèm với nhiều triệu chứng khác ngoài đau răng, bao gồm:

  • Nghẹt mũi một bên hoặc cả hai bên.
  • Đau nhức vùng má, trán hoặc giữa hai mắt.
  • Chảy dịch mũi màu vàng hoặc xanh.
  • Mệt mỏi và sốt nhẹ (trong trường hợp nhiễm trùng).

Ở những người bị viêm xoang mãn tính (kéo dài 8–12 tuần), các triệu chứng có thể ít nghiêm trọng hơn nhưng kéo dài hơn, làm suy giảm chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị viêm xoang

Điều trị tại nhà

Một số phương pháp điều trị viêm xoang nhẹ có thể thực hiện tại nhà, bao gồm:

  • Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Sử dụng dung dịch muối ấm để làm sạch khoang mũi, giúp giảm nghẹt mũi và thúc đẩy dẫn lưu dịch nhầy.
  • Chườm ấm: Đặt khăn ấm lên vùng má hoặc trán để giảm áp lực xoang.
  • Uống nhiều nước và nghỉ ngơi: Giúp làm loãng dịch nhầy và tăng cường hệ miễn dịch.

Điều trị y tế

Trong các trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc kéo dài, cần đến bác sĩ để được điều trị bằng:

  • Kháng sinh: Amoxicillin là lựa chọn hàng đầu. Nếu dị ứng, có thể thay thế bằng doxycycline hoặc clarithromycin.
  • Thuốc thông mũi: Giúp giảm nghẹt mũi trong thời gian ngắn, nhưng không nên dùng quá 7 ngày.
  • Phẫu thuật xoang: Được chỉ định trong các trường hợp viêm xoang mãn tính hoặc xoang bị tắc nghẽn nghiêm trọng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu gặp các triệu chứng sau:

  • Đau xoang nghiêm trọng hoặc kéo dài.
  • Sốt trên 3–4 ngày mà không giảm.
  • Đau răng dữ dội, không thể ăn uống.
  • Các triệu chứng viêm xoang kéo dài hơn 10 ngày mà không cải thiện.

Tóm tắt

Đau răng có thể là dấu hiệu của viêm xoang cấp tính, đặc biệt là khi xoang hàm bị viêm. Tuy nhiên, nhiễm trùng răng cũng có thể dẫn đến viêm xoang. Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời là rất quan trọng.

Nếu các triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị hiệu quả.

Tác giả:
Bác sĩ Phan Xuân Sơn – Chuyên gia Nha khoa, tốt nghiệp Đại học Y Dược TP.HCM, với hơn 10 năm kinh nghiệm điều trị đau răng

Tài liệu tham khảo:

Bài viết liên quan