MỤC LỤC
- 1. Nước ngọt, nước ngọt ăn kiêng và các loại đồ uống có đường
- 2. Đường tinh luyện, kẹo và các nguồn cung cấp đường khác
- 3. Ngũ cốc có đường và các loại bánh ngọt
- 4. Bánh mì trắng và các loại thực phẩm tinh chế giàu tinh bột
- 5. Nước ép trái cây và kem que trái cây
- 6. Đồ uống có cồn
- 7. Các loại thực phẩm dính hoặc cứng
Tác giả bài viết: Bác sĩ Phan Xuân Sơn, 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị viêm tuỷ răng. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
Răng và nướu đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc nhai và tiêu hóa thức ăn mà còn trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, có nhiều loại thực phẩm và đồ uống mà chúng ta tiêu thụ hàng ngày có thể gây hại nghiêm trọng cho răng và nướu nếu không được kiểm soát. Một chế độ ăn uống không lành mạnh có thể dẫn đến sâu răng, mòn men răng, hoặc thậm chí là các bệnh lý nghiêm trọng về nướu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về top 7 loại thực phẩm có hại cho răng mà bạn nên hạn chế trong chế độ ăn uống của mình để bảo vệ hàm răng khỏe mạnh.
1. Nước ngọt, nước ngọt ăn kiêng và các loại đồ uống có đường
Ảnh hưởng của nước ngọt và đồ uống có đường đến răng
Nước ngọt, cà phê pha chế có đường, và đồ uống năng lượng không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể, bao gồm tăng cân, kháng insulin và các bệnh tim mạch, mà còn đặc biệt có hại cho răng. Các loại đồ uống này thường có tính axit cao và chứa nhiều đường, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây sâu răng phát triển.
Vi khuẩn như Streptococcus mutans trong miệng sẽ tiêu thụ đường từ các loại đồ uống này và sản xuất ra axit, làm hỏng men răng. Axit từ chính nước ngọt kết hợp với axit do vi khuẩn tạo ra gây ra sự mòn men răng, dẫn đến việc răng yếu đi và dễ bị sâu răng hơn.
Nghiên cứu khoa học về nước ngọt và nước ngọt ăn kiêng
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại nước ngọt có gas và đồ uống có đường là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự mòn men răng. Điều này đặc biệt đáng lo ngại khi các loại đồ uống này chứa axit carbonic, một chất có khả năng phá hủy men răng rất cao. Một nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ nước ngọt có gas thường xuyên có liên quan trực tiếp đến sự gia tăng của tổn thương men răng và sâu răng (Nguồn: 1, 2).
Nhiều người tin rằng nước ngọt ăn kiêng sẽ an toàn hơn cho răng vì không chứa đường, nhưng thực tế lại ngược lại. Nghiên cứu đã cho thấy nước ngọt ăn kiêng thậm chí còn gây mòn men răng nhiều hơn so với nước ngọt có đường vì chúng chứa axit citric, một loại axit có khả năng liên kết với canxi trong răng và loại bỏ nó (Nguồn: 3, 4).
Lời khuyên
Để bảo vệ răng, bạn nên tránh hoặc hạn chế tiêu thụ nước ngọt và các loại đồ uống có đường. Nếu bạn không thể từ bỏ hoàn toàn, hãy uống chúng qua ống hút để giảm thiểu tiếp xúc với răng và tránh giữ đồ uống này trong miệng quá lâu. Sau khi uống, đợi ít nhất 30 phút trước khi đánh răng để men răng có đủ thời gian phục hồi.
2. Đường tinh luyện, kẹo và các nguồn cung cấp đường khác
Đường và sự phát triển của vi khuẩn gây sâu răng
Đường là một trong những nguyên nhân chính gây ra sâu răng do khả năng nuôi dưỡng vi khuẩn trong miệng. Khi tiêu thụ đường, vi khuẩn trong miệng sẽ sử dụng nó làm nguồn năng lượng và tạo ra axit phá hủy men răng.
Các loại kẹo có hại cho răng
Các loại kẹo như kẹo mút, caramel và kẹo ngọt có thời gian tiếp xúc lâu với răng, làm tăng nguy cơ sâu răng. Việc ngậm kẹo trong miệng lâu sẽ cho phép vi khuẩn tiếp tục tạo ra axit, dẫn đến sự mòn men răng và hình thành các lỗ sâu răng.
Nghiên cứu
Một nghiên cứu cho thấy trẻ em và người lớn có chế độ ăn giàu đường tinh luyện có nguy cơ sâu răng và bệnh nướu cao hơn nhiều so với những người tiêu thụ ít đường hơn (Nguồn: 5, 6). Việc tiêu thụ đường không chỉ làm hỏng răng mà còn gây viêm và stress oxy hóa, có thể gây hại cho mô nướu (Nguồn: 7).
Lời khuyên
Để giảm nguy cơ sâu răng, bạn nên giảm tiêu thụ các loại đường tinh luyện và thay thế bằng các loại thực phẩm có đường tự nhiên như trái cây. Ngoài ra, hãy nhớ đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày và sử dụng chỉ nha khoa để loại bỏ thức ăn và mảng bám.
3. Ngũ cốc có đường và các loại bánh ngọt
Tác động của ngũ cốc có đường và bánh ngọt đối với răng
Ngũ cốc có đường và các loại bánh ngọt thường chứa rất nhiều đường và carbohydrate tinh chế, cả hai đều có thể gây hại cho răng. Vi khuẩn trong miệng phân hủy carbohydrate tinh chế thành đường, từ đó tạo ra axit gây mòn men răng.
Ngũ cốc ăn sáng và các loại bánh ngọt như bánh rán, bánh quy là những nguồn cung cấp đường hàng đầu trong chế độ ăn của nhiều người, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên.
Nghiên cứu
Một nghiên cứu năm 2020 đã chỉ ra rằng những người tiêu thụ nhiều ngũ cốc có đường và các loại bánh ngọt có nguy cơ mắc bệnh sâu răng cao hơn (Nguồn: 8). Điều này là do lượng đường cao trong những loại thực phẩm này cung cấp một môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển và sản xuất axit.
Lời khuyên
Bạn nên thay thế các loại ngũ cốc có đường bằng những lựa chọn lành mạnh hơn như bột yến mạch không đường hoặc các loại ngũ cốc nguyên cám. Đối với các món bánh ngọt, bạn có thể thay thế bằng các loại bánh ít đường hoặc bánh tự làm với nguyên liệu lành mạnh hơn.
4. Bánh mì trắng và các loại thực phẩm tinh chế giàu tinh bột
Tinh bột và nguy cơ sâu răng
Các loại thực phẩm tinh chế giàu tinh bột như bánh mì trắng và gạo trắng có thể gây hại cho răng vì khi tiêu thụ, chúng sẽ phân hủy thành đường trong miệng. Vi khuẩn sau đó sẽ sử dụng đường này để sản xuất axit, gây ra sâu răng.
Nghiên cứu
Một nghiên cứu năm 2011 trên 198 trẻ em cho thấy việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu tinh bột tinh chế như khoai tây chiên có liên quan đến nguy cơ sâu răng gia tăng đáng kể (Nguồn: 9). Một nghiên cứu tổng quan năm 2020 cũng phát hiện ra rằng ăn thực phẩm chứa tinh bột tinh chế giữa các bữa ăn có thể làm tăng nguy cơ sâu răng (Nguồn: 10).
Lời khuyên
Để bảo vệ răng, bạn nên giảm tiêu thụ các loại thực phẩm giàu tinh bột tinh chế và thay thế chúng bằng các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng hơn như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau củ.
5. Nước ép trái cây và kem que trái cây
Tính axit của nước ép trái cây
Mặc dù nước ép trái cây chứa nhiều dưỡng chất quan trọng, nhưng chúng cũng có tính axit cao, đặc biệt là các loại nước ép như nho, cam, táo và chanh. Axit trong nước ép trái cây có thể làm mòn men răng, đặc biệt nếu tiêu thụ thường xuyên.
Kem que trái cây và sự ăn mòn răng
Kem que trái cây làm từ nước ép trái cây có thể gây hại cho răng nhiều hơn cả nước ép vì chúng yêu cầu thời gian tiêu thụ lâu hơn, kéo dài thời gian tiếp xúc với axit. Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy kem que làm từ nước ép nho, dứa và cam có độ pH thấp hơn nhiều so với nước ép thông thường, làm tăng nguy cơ mòn răng (Nguồn: 11).
Lời khuyên
Để bảo vệ răng, bạn nên hạn chế tiêu thụ nước ép trái cây và kem que trái cây, đặc biệt là những loại có tính axit cao. Nếu bạn uống nước ép, hãy sử dụng ống hút và tránh giữ nước ép trong miệng quá lâu.
6. Đồ uống có cồn
Ảnh hưởng của rượu đến sức khỏe răng miệng
Rượu có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe răng miệng. Nó không chỉ làm tăng độ axit trong miệng mà còn gây khô miệng, làm giảm lượng nước bọt tự nhiên giúp bảo vệ răng. Khô miệng tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh, gây ra sâu răng và bệnh lý nướu.
Tác động lâu dài của việc tiêu thụ rượu
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ rượu lâu dài có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh ung thư miệng, hầu và thanh quản tăng cao. Những người nghiện rượu còn có nguy cơ cao hơn về bệnh sâu răng, bệnh nướu và các tổn thương ở nướu (Nguồn: 12, 13).
Lời khuyên
Nếu có thói quen uống rượu, hãy uống trong mức độ vừa phải và tránh các loại đồ uống có cồn có chứa đường và thành phần axit.
7. Các loại thực phẩm dính hoặc cứng
Nguy cơ do thực phẩm cứng và dính
Các loại thực phẩm như kẹo cứng, caramel, hoặc kẹo dính không chỉ gây sâu răng mà còn có thể làm răng bị sứt mẻ hoặc gây ra các vấn đề về miếng trám răng. Việc nhai kẹo cứng hoặc đá viên có thể gây nứt răng, trong khi kẹo dính có thể kéo dài thời gian tiếp xúc với đường trong miệng, làm tăng nguy cơ sâu răng.
Nghiên cứu
Một nghiên cứu năm 2021 cho thấy việc tiêu thụ thực phẩm cứng có mối liên hệ mạnh mẽ với số lượng răng bị nứt ở các đối tượng tham gia (Nguồn: 14).
Lời khuyên
Thay vì nhai kẹo cứng hoặc đá viên, bạn nên chọn các loại thực phẩm mềm hơn, ít gây hại cho răng hơn.
Kết luận
Việc chăm sóc sức khỏe răng miệng không chỉ bao gồm việc đánh răng và sử dụng chỉ nha khoa, mà còn liên quan đến chế độ ăn uống hàng ngày. Để duy trì hàm răng khỏe mạnh, hãy hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm và đồ uống có hại như nước ngọt, đường tinh luyện, thực phẩm giàu tinh bột tinh chế, và đồ uống có cồn. Thay vào đó, hãy xây dựng một chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng từ thực phẩm tự nhiên, giúp bảo vệ răng và nướu của bạn lâu dài.
