MỤC LỤC
Được viết bởi Bác sĩ Phan Xuân Sơn – Chuyên khoa Răng Hàm Mặt, ĐH Y Dược TP.HCM, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
Tổng quan về sâu răng
Sâu răng, hay còn gọi là lỗ sâu (caries), là những lỗ nhỏ xuất hiện trên bề mặt cứng của răng. Đây là kết quả của sự tấn công từ vi khuẩn trên bề mặt răng, tạo ra axit từ đường. Vi khuẩn phổ biến nhất gây sâu răng là Streptococcus mutans.
Những vi khuẩn này tạo ra một lớp màng dính gọi là mảng bám (plaque). Axit trong mảng bám làm mất khoáng chất (khử khoáng) từ men răng — lớp phủ bên ngoài răng chủ yếu được cấu tạo từ canxi và phosphate. Khi tổn thương axit lan từ men răng đến lớp ngà răng bên dưới, sâu răng sẽ hình thành.

Nguyên nhân gây sâu răng
Có nhiều yếu tố khiến sâu răng hình thành, bao gồm:
- Chế độ ăn uống nhiều đường: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khẳng định đường là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất gây sâu răng, đặc biệt khi tiêu thụ vượt quá 10% tổng lượng calo hàng ngày [Nguồn tham khảo].
- Khô miệng: Thiếu nước bọt do các bệnh lý hoặc tác dụng phụ của thuốc làm giảm khả năng tự làm sạch miệng.
- Thực phẩm bám dính: Các thực phẩm như kẹo, bánh ngọt, hoặc đồ ăn dính có thể bám vào răng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
- Ăn vặt thường xuyên: Việc ăn uống liên tục, đặc biệt là đồ ngọt, khiến răng không có thời gian tái khoáng hóa.
- Chứng trào ngược dạ dày: Axit từ dạ dày có thể gây tổn thương men răng, làm tăng nguy cơ sâu răng.
- Vệ sinh răng miệng kém: Không đánh răng hoặc súc miệng đúng cách khiến mảng bám tích tụ.
Cách phòng ngừa và điều trị sâu răng tại nhà
Dưới đây là các phương pháp được nghiên cứu có thể giúp ngăn ngừa sâu răng hoặc điều trị “tiền sâu răng” (giai đoạn men răng yếu trước khi hình thành lỗ sâu):
1. Nhai kẹo cao su không đường
- Nhai kẹo cao su sau bữa ăn giúp kích thích tiết nước bọt, cân bằng pH trong miệng và tái khoáng hóa men răng.
- Kẹo cao su chứa xylitol đã được chứng minh làm giảm vi khuẩn S. mutans [Nguồn tham khảo].
- Loại kẹo cao su chứa casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate (CPP-ACP) còn hiệu quả hơn trong việc giảm vi khuẩn.
2. Bổ sung vitamin D
- Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi và phosphate, hai thành phần cần thiết để giữ men răng chắc khỏe.
- Các nghiên cứu cho thấy trẻ em tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin D, như sữa chua, có nguy cơ sâu răng thấp hơn [Nguồn tham khảo].
3. Đánh răng với kem đánh răng chứa fluoride
- Fluoride là chất quan trọng trong việc ngăn ngừa sâu răng và tái khoáng hóa men răng.
- Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày với kem đánh răng chứa fluoride đã được chứng minh làm giảm nguy cơ sâu răng đáng kể [Nguồn tham khảo].
4. Hạn chế thực phẩm chứa đường
- Khi tiêu thụ đường, vi khuẩn trong miệng sẽ tạo ra axit làm hỏng men răng.
- WHO khuyến nghị giảm lượng đường tiêu thụ xuống dưới 10% tổng lượng calo hàng ngày để giảm nguy cơ sâu răng [Nguồn tham khảo].
5. Súc miệng bằng dầu (Oil Pulling)
- Phương pháp cổ xưa này liên quan đến việc súc miệng bằng dầu mè hoặc dầu dừa trong 20 phút rồi nhổ ra.
- Một nghiên cứu nhỏ cho thấy súc miệng bằng dầu mè có thể giảm mảng bám và vi khuẩn hiệu quả như nước súc miệng chlorhexidine [Nguồn tham khảo].
6. Sử dụng rễ cam thảo
- Chiết xuất từ cây cam thảo Trung Quốc (Glycyrrhiza uralensis) được chứng minh có thể tiêu diệt vi khuẩn gây sâu răng.
- Một nghiên cứu sử dụng kẹo mút chứa chiết xuất cam thảo đã giảm đáng kể S. mutans trong miệng, mặc dù cần thêm nghiên cứu dài hạn.
Khi nào cần gặp nha sĩ?
Nhiều trường hợp sâu răng, kể cả sâu răng nghiêm trọng, có thể phát triển mà không gây đau hoặc triệu chứng rõ ràng. Do đó, khám răng định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện sớm sâu răng.
Các phương pháp điều trị sâu răng tại phòng khám nha khoa:
- Điều trị fluoride chuyên sâu: Sử dụng fluoride đậm đặc hơn giúp tái khoáng hóa men răng và ngăn ngừa sâu răng tiến triển.
- Trám răng: Phương pháp phổ biến nhất khi sâu răng đã lan qua lớp men.
- Bọc răng (Crown): Khi sâu răng nghiêm trọng, bọc răng được sử dụng để bảo vệ và phục hồi răng.
- Lấy tủy răng (Root canal): Nếu sâu răng lan đến tủy răng, cần lấy tủy để bảo tồn răng.
- Nhổ răng: Là biện pháp cuối cùng khi răng bị sâu quá nặng không thể phục hồi.
Kết luận
Mặc dù các phương pháp tại nhà như bổ sung vitamin D, súc miệng bằng dầu, nhai kẹo cao su không đường hoặc sử dụng rễ cam thảo có thể giúp ngăn ngừa sâu răng hoặc giảm nhẹ tổn thương, chúng không thể loại bỏ sâu răng đã hình thành.
Việc phát hiện sớm rất quan trọng, vì sâu răng được điều trị càng sớm thì càng dễ dàng. Hãy đảm bảo vệ sinh răng miệng tốt, ăn uống lành mạnh, và khám răng định kỳ để giữ gìn sức khỏe răng miệng.
[Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và đã được tổng hợp từ các nguồn đáng tin cậy. Hãy tham khảo ý kiến nha sĩ trước khi áp dụng các phương pháp điều trị.]
Nguồn tham khảo:
- Asokan S, et al. (2009). Effect of oil pulling on plaque induced gingivitis: a randomized, controlled, triple-blind study.
http://www.ijdr.in/article.asp?issn=0970-9290;year=2009;volume=20;issue=1;spage=47;epage=51;aulast=Asokan - Emamieh S, et al. (2015). The effect of two types chewing gum containing casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate and xylitol on salivary Streptococcus mutans. DOI:
http://doi.org/10.4103/0972-0707.157240 - Gafner S, et al. (2011). Isoflavonoids and coumarins from Glycyrrhiza uralensis: antibacterial activity against oral pathogens and conversion of isoflavans into isoflavan-quinones during purification. DOI:
http://pubs.acs.org/stoken/presspac/presspac/full/10.1021/np2004775 - García-Godoy F, et al. (2008). Maintaining the integrity of the enamel surface: the role of dental biofilm, saliva and preventive agents in enamel demineralization and remineralization. DOI:
http://dx.doi.org/10.14219/jada.archive.2008.0352 - Herzog K, et al. (2016). Association of vitamin D and dental caries in children. DOI:
http://dx.doi.org/10.1016/j.adaj.2015.12.013 - Hu C, et al. (2011). Development and evaluation of a safe and effective sugar-free herbal lollipop that kills cavity-causing bacteria.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3469870/pdf/ijos20113a.pdf - Mellanby M, et al. (1932). Remarks on the influence of a cereal-free diet rich in vitamin D and calcium on dental caries in children.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2520490/?page=1 - Mayo Clinic Staff. (2014). Cavities/tooth decay: prevention.
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cavities/basics/prevention/con-20030076 - Moynihan P. (2016). Sugars and dental caries: evidence for setting a recommended threshold for intake.
http://advances.nutrition.org/content/7/1/149.full - Shen P, et al. (2001). Remineralization of enamel subsurface lesions by sugar-free chewing gum containing casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate. DOI:
https://doi.org/10.1177/00220345010800120801 - Srinivasan M, et al. (2014). High-fluoride toothpaste: a multicenter randomized controlled trial in adults. DOI:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cdoe.12090/full - Tanaka K, et al. (2010). Intake of dairy products and the prevalence of dental caries in young children. DOI:
https://doi.org/10.1016/j.jdent.2010.04.009 - Where can I find Recaldent? (n.d.).
http://www.recaldent.com/c_where_find_recal.asp