img

Thiếu răng bẩm sinh (Hypodontia) là gì?

Tổng quan

Thiếu răng bẩm sinh (Hypodontia) là thuật ngữ y khoa chỉ tình trạng thiếu từ 1 đến 6 chiếc răng bẩm sinh (không tính răng khôn). Đây là một dạng bất sản răng (dental agenesis) xảy ra trong giai đoạn phát triển răng. Tỷ lệ mắc thiếu răng bẩm sinh trong dân số chung dao động từ 2% đến 8%, và tình trạng này có thể ảnh hưởng đến cả răng sữa và răng vĩnh viễn.

Những răng thường bị thiếu nhất ở người mắc thiếu răng bẩm sinh bao gồm:

  • Răng cửa bên hàm trên (răng nhỏ ở hai bên răng cửa chính).
  • Răng tiền hàm thứ hai hàm trên (răng ngay trước răng hàm lớn ở hàm trên).
  • Răng tiền hàm thứ hai hàm dưới (răng ngay trước răng hàm lớn ở hàm dưới).
Thiếu răng bẩm sinh

Ảnh hưởng của thiếu răng bẩm sinh đến sức khỏe răng miệng

Việc thiếu răng không chỉ tác động đến thẩm mỹ mà còn gây ra các vấn đề chức năng, bao gồm:

  • Khó khăn trong ăn uống: Việc nhai không hiệu quả có thể ảnh hưởng đến tiêu hóa và dinh dưỡng.
  • Gây tổn thương nướu: Áp lực không đồng đều lên nướu dẫn đến viêm nhiễm hoặc tổn thương mô mềm.
  • Kém phát triển xương hàm: Thiếu răng làm giảm khả năng kích thích sự phát triển xương hàm, khiến hàm nhỏ hơn bình thường.
  • Rối loạn phát âm: Một số âm cần sự hỗ trợ từ răng để phát âm chính xác, khiến người bệnh gặp khó khăn khi giao tiếp.

Nguyên nhân và yếu tố liên quan

Thiếu răng bẩm sinh có phải là dị tật bẩm sinh không?

Thiếu răng bẩm sinh là một dị tật bẩm sinh và thường được di truyền từ cha mẹ. Tuy nhiên, các yếu tố khác trong giai đoạn phát triển của thai nhi hoặc trẻ nhỏ cũng có thể góp phần gây ra tình trạng này, bao gồm:

  • Bệnh lý khi mang thai: Các bệnh như rubella hoặc candida có thể ảnh hưởng đến sự phát triển răng của thai nhi.
  • Điều trị y khoa: Hóa trị hoặc xạ trị trong giai đoạn phát triển răng có thể gây ra thiếu răng bẩm sinh.
  • Trọng lượng khi sinh thấp: Trẻ sinh thiếu cân có nguy cơ cao mắc tình trạng này.

Các gen liên quan đến thiếu răng bẩm sinh

Nghiên cứu đã xác định một số gen chịu trách nhiệm cho tình trạng thiếu răng bẩm sinh, bao gồm:

  • WNT1OB
  • EDA
  • EDAR
  • EDARADD

Tùy thuộc vào gen cụ thể, thiếu răng bẩm sinh có thể được di truyền theo các cơ chế:

  • Lặn trên nhiễm sắc thể thường: Hai bản sao gen bất thường từ cả cha và mẹ cần thiết để phát triển tình trạng này.
  • Trội trên nhiễm sắc thể thường: Chỉ cần một bản sao gen bất thường từ một trong hai cha mẹ cũng đủ để gây ra thiếu răng bẩm sinh.
  • Trội liên kết nhiễm sắc thể X: Gen bất thường nằm trên nhiễm sắc thể X, ảnh hưởng đến cả nam và nữ nhưng với tỷ lệ khác nhau.

Các hội chứng liên quan đến thiếu răng bẩm sinh

  • Hội chứng Down: Thiếu răng bẩm sinh là một đặc điểm phổ biến.
  • Loạn sản ngoại bì (Ectodermal Dysplasia): Tình trạng này thường đi kèm với các triệu chứng khác như tóc thưa, bất thường móng tay và thiếu tuyến mồ hôi.
  • Sứt môi, hở hàm ếch: Thường đi kèm với tình trạng thiếu răng bẩm sinh.

Triệu chứng và chẩn đoán

Các triệu chứng điển hình

Người bị thiếu răng bẩm sinh thường có các triệu chứng sau:

  • Thiếu từ 1 đến 6 chiếc răng: Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến cả răng sữa và răng vĩnh viễn.
  • Răng nhỏ hoặc hình dạng bất thường: Các răng hiện có thường nhỏ hơn bình thường hoặc có hình dạng giống chốt.
  • Khoảng cách lớn giữa các răng: Việc thiếu răng tạo ra các khoảng trống lớn, gây mất thẩm mỹ và cản trở chức năng nhai.

Chẩn đoán

  • Khám lâm sàng: Nha sĩ kiểm tra các dấu hiệu thiếu răng, hình dạng răng bất thường hoặc sự hiện diện của các khoảng trống lớn giữa răng.
  • X-quang nha khoa: Được sử dụng để xác nhận tình trạng thiếu răng và đánh giá cấu trúc xương hàm.

Điều trị và quản lý

Các phương pháp điều trị

  1. Niềng răng và chỉnh nha: Được sử dụng để sắp xếp lại vị trí các răng hiện có, cải thiện chức năng và thẩm mỹ.
  2. Hàm giả bán phần: Phương pháp tạm thời thường được sử dụng ở trẻ em cho đến khi đủ tuổi để thực hiện các phương pháp điều trị lâu dài hơn.
  3. Cầu răng: Sử dụng răng giả được gắn cố định giữa hai răng thật để thay thế răng bị thiếu.
  4. Cấy ghép nha khoa: Là phương pháp tiên tiến nhất, mang lại hiệu quả lâu dài và cải thiện thẩm mỹ tối ưu.

Lưu ý trong điều trị trẻ em

Trẻ em bị thiếu răng bẩm sinh thường mang hàm giả bán phần cho đến khi đủ tuổi để thực hiện các phương pháp điều trị khác như cấy ghép hoặc cầu răng. Điều này giúp duy trì chức năng nhai và cải thiện thẩm mỹ trong thời gian phát triển.

Tiên lượng và phòng ngừa

Tiên lượng

Thiếu răng bẩm sinh không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị. Các phương pháp điều trị hiện đại giúp khắc phục các vấn đề chức năng và thẩm mỹ, mang lại sự tự tin và cải thiện sinh hoạt hàng ngày cho người bệnh.

Phòng ngừa

Do thiếu răng bẩm sinh chủ yếu có nguyên nhân di truyền, không có phương pháp phòng ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên, việc tầm soát và can thiệp sớm có thể giảm thiểu các tác động tiêu cực.

Kết luận

Thiếu răng bẩm sinh là tình trạng bẩm sinh phổ biến với tỷ lệ mắc từ 2% đến 8% trong dân số. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, tình trạng này có thể gây ra các vấn đề chức năng và thẩm mỹ nếu không được điều trị. Các phương pháp điều trị hiện đại như niềng răng, cầu răng và cấy ghép nha khoa đã chứng minh hiệu quả trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc con bạn có dấu hiệu thiếu răng bẩm sinh, hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia nha khoa để được chẩn đoán và xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp.

Được viết bởi Bác sĩ Phan Xuân Sơn, hơn 10 năm kinh nghiệm, thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam.

Cập nhật ngày 27 tháng 12 năm 2014

Lưu ý: Thông tin bài viết mang tính chất tham khảo, sức khỏe mỗi người là riêng biệt nên hãy liên hệ với bác sĩ nha khoa để được hướng dẫn chi tiết và chính xác

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

  • McKinney R, Olmo H. Developmental Disturbances Of The Teeth, Anomalies Of Number(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK573071/). [Updated 2022 May 2]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Accessed 9/16/2022.
  • Zimmerman B, Shumway KR, Jenzer AC. Physiology, Tooth(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538475/). [Updated 2022 Apr 14]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Accessed 9/16/2022.
  • U.S. National Library of Medicine. Ectodermal dysplasias(https://medlineplus.gov/ency/article/001469.htm). Accessed 9/16/2022.
  • National Organization of Rare Diseases. Tooth Agenesis (https://rarediseases.org/rare-diseases/anodontia/). Accessed 9/16/2022.
Bài viết liên quan