MỤC LỤC
Tác giả bài viết: Bác sĩ Phan Xuân Sơn – Chuyên khoa Răng Hàm Mặt, ĐH Y Dược TP.HCM, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
Sâu răng hay lỗ sâu là một vấn đề nha khoa phổ biến, xảy ra khi men răng bị tấn công bởi vi khuẩn và axit trong mảng bám, dẫn đến tổn thương cấu trúc răng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết, từ nguyên nhân, triệu chứng, đến cách phòng ngừa và điều trị, giúp bạn hiểu rõ và chăm sóc sức khỏe răng miệng tốt hơn.
Các Triệu Chứng Sâu Răng
Đôi khi, một lỗ sâu răng rất nhỏ khiến bạn không thể tự phát hiện. Một nha sĩ sẽ cần kiểm tra răng hoặc thậm chí dùng X-quang răng để tìm ra. Đến một thời điểm nào đó, sâu răng sẽ bắt đầu biểu hiện rõ ràng hơn. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của sâu răng đang phát triển:
1. Đau Răng (Toothache)
Cơn đau răng có thể âm ỉ hoặc nhói, thường xuất hiện khi bạn ăn hoặc uống thứ gì đó quá nóng, lạnh, hoặc ngọt. Đây là dấu hiệu phổ biến khi sâu răng đã lan sâu đến ngà răng hoặc tủy răng.
2. Tăng Nhạy Cảm (Sensitivity)
Răng trở nên nhạy cảm hơn khi có sự thay đổi nhiệt độ hay tiếp xúc với đồ ngọt. Bạn có thể cảm giác ê buốt khi uống nước lạnh hoặc ăn kem, điều này cho thấy men răng đã bị tổn thương.
3. Đổi Màu Răng (Discolored Spots)
Các đốm trắng (dấu hiệu khử khoáng ban đầu) hoặc đốm đen, nâu sẫm xuất hiện trên bề mặt răng là cảnh báo răng bạn đang bị sâu.
4. Lỗ Hổng Trên Răng (Hole in the Tooth)
Khi sâu răng tiến triển, bạn có thể cảm nhận hoặc nhìn thấy lỗ nhỏ hoặc vết nứt trên răng, đặc biệt ở các răng hàm.
5. Sưng hoặc Chảy Máu Nướu (Swelling or Bleeding Gums)
Nếu sâu răng ảnh hưởng đến vùng nướu xung quanh, bạn có thể nhận thấy nướu bị đỏ, sưng đau hoặc chảy máu.
6. Hơi Thở Có Mùi (Bad Breath)
Hơi thở hôi kéo dài, ngay cả khi bạn đã vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng, có thể là dấu hiệu của sâu răng hoặc nhiễm trùng nướu.
Sâu Răng Bắt Đầu Như Thế Nào?
Quá trình Hình Thành Mảng Bám và Khử Khoáng
Khi thức ăn thừa và vi khuẩn kết hợp với nhau, chúng tạo nên một lớp màng mỏng gọi là mảng bám. Mảng bám này sản sinh axit làm mòn men răng, dẫn đến quá trình khử khoáng – giai đoạn ban đầu của sâu răng.
- Biểu hiện ban đầu: Một đốm trắng hoặc vệt mờ trên bề mặt răng.
- Viêm nướu (gingivitis): Mảng bám gần đường viền nướu có thể gây kích ứng và sưng nướu, làm tăng nguy cơ sâu răng.
Không Có Triệu Chứng Rõ Ràng
Ở giai đoạn đầu, bạn có thể không cảm nhận được bất kỳ triệu chứng nào. Vì vậy, kiểm tra răng miệng định kỳ là rất quan trọng để phát hiện và ngăn chặn sâu răng kịp thời.
Sâu Răng Có Thể Phục Hồi Không?
Có Thể Đảo Ngược Ở Giai Đoạn Ban Đầu
Theo nghiên cứu, bạn có thể ngăn chặn sâu răng (nguồn) và đảo ngược được nếu sâu răng trong giai đoạn men răng bị khử khoáng, thông qua quá trình tái khoáng hóa. Điều này bao gồm:
- Đánh răng bằng kem đánh răng chứa fluoride.
- Sử dụng nước súc miệng hoặc thực phẩm bổ sung fluoride theo hướng dẫn của nha sĩ.
- Giảm tiêu thụ đường và duy trì vệ sinh răng miệng sạch sẽ.
Không Thể Hồi Phục Khi Đã Xuất Hiện Lỗ Sâu
Một khi sâu răng đã hình thành lỗ trên răng, bạn cần đến nha sĩ để điều trị. Các phương pháp điều trị bao gồm trám răng, điều trị tủy, hoặc trong trường hợp nặng hơn, có thể phải nhổ răng.
Khi Nào Nên Đến Gặp Nha Sĩ?
Lịch Khám Định Kỳ
Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA) khuyến nghị mỗi người nên khám răng ít nhất 1-2 lần mỗi năm để kiểm tra và làm sạch răng miệng.
Các Dấu Hiệu Cần Lưu Ý
Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hãy đến nha sĩ ngay lập tức:
- Đau răng kéo dài hoặc xuất hiện đột ngột.
- Nướu sưng đỏ, chảy máu hoặc có mủ.
- Răng bị lung lay hoặc nhạy cảm bất thường.
- Phát hiện lỗ sâu hoặc đốm đen trên răng.
Sâu Răng Trên Phim X-Quang
Trên phim X-quang, sâu răng sẽ xuất hiện dưới dạng vùng tối hoặc bóng mờ trên răng, do mật độ khoáng chất trong răng bị giảm. Ngược lại, các miếng trám hoặc mão răng sẽ hiện lên dưới dạng vùng sáng.
Phim X-quang giúp nha sĩ xác định:
- Kích thước và vị trí của lỗ sâu.
- Mức độ tổn thương, bao gồm cả việc sâu răng đã lan đến tủy răng hay chưa.
- Hiệu quả của các phương pháp điều trị trước đó.
Cách Phòng Ngừa Sâu Răng
Thói Quen Vệ Sinh Răng Miệng
- Đánh răng hai lần mỗi ngày với kem đánh răng chứa fluoride.
- Dùng chỉ nha khoa hàng ngày để làm sạch kẽ răng, nơi bàn chải không thể chạm tới.
- Súc miệng với nước súc miệng có fluoride để tăng cường men răng.
Chế Độ Ăn Uống Hợp Lý
- Hạn chế tiêu thụ đồ ngọt và thực phẩm có đường.
- Tránh đồ uống có ga, vì chúng có tính axit cao.
- Uống nước có fluoride để bổ sung khoáng chất cho răng.
Các Biện Pháp Bổ Sung
- Điều trị fluoride tại nha khoa: Nha sĩ có thể cung cấp các liệu pháp fluoride chuyên sâu để bảo vệ răng.
- Trám bít hố rãnh: Một lớp bảo vệ trên bề mặt răng hàm, đặc biệt hữu ích cho trẻ em.
- Nhai kẹo cao su không đường: Nghiên cứu cho thấy kẹo cao su không đường giúp kích thích tiết nước bọt và giảm vi khuẩn gây sâu răng.
Khắc Phục Tình Trạng Khô Miệng
Khô miệng làm tăng nguy cơ sâu răng (nguồn), vì vậy bạn nên:
- Uống đủ nước mỗi ngày.
- Hỏi ý kiến bác sĩ nếu khô miệng do tác dụng phụ của thuốc.
- Sử dụng các sản phẩm kích thích tuyến nước bọt theo hướng dẫn.
Tóm Tắt
Sâu răng là một vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát. Bằng cách duy trì vệ sinh răng miệng tốt, xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh và thăm khám nha khoa định kỳ, bạn có thể bảo vệ răng miệng khỏi nguy cơ sâu răng và các biến chứng nghiêm trọng.
Hãy luôn lắng nghe cơ thể và tìm đến nha sĩ ngay khi có các dấu hiệu bất thường để đảm bảo sức khỏe răng miệng tốt nhất. Phòng bệnh hơn chữa bệnh!
Tài liệu tham khảo:
- Abou Neel E, et al. (2016). Demineralization-remineralization dynamics in teeth and bone.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5034904/ - American Dental Association. (n.d.). Decay.
https://www.mouthhealthy.org/en/az-topics/d/decay - American Dental Association. (n.d.). Gum disease.
https://www.mouthhealthy.org/en/az-topics/g/gum-disease - American Dental Association. (2019). Oral health topics.
https://www.ada.org/en/member-center/oral-health-topics/toothpastes - American Dental Association. (n.d.). Your top 9 questions about going to the dentist—answered!
https://www.mouthhealthy.org/en/dental-care-concerns/questions-about-going-to-the-dentist - Dogan S, et al. (2018). Biomimetic tooth repair: Amelogenin-derived peptide enables in vitro remineralization of human enamel. DOI:
https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acsbiomaterials.7b00959 - Emamieh S, et al. (2015). The effect of two types chewing gum containing casein phosphopeptide-amorphous calcium phosphate and xylitol on salivary Streptococcus mutans.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4450522/ - Iafisco M, et al. (2018). Fluoride-doped amorphous calcium phosphate nanoparticles as a promising biomimetic material for dental remineralization. DOI:
https://doi.org/10.1038/s41598-018-35258-x - Mayo Clinic Staff. (2017). Cavities/tooth decay.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cavities/symptoms-causes/syc-20352892 - Mickenautsch S, et al. (2007). Sugar-free chewing gum and dental caries: a systematic review. DOI:
https://doi.org/10.1590/S1678-77572007000200002 - National Institute of Dental and Craniofacial Research. (2018). The tooth decay process: How to reverse it and avoid a cavity.
https://www.nidcr.nih.gov/health-info/childrens-oral-health/tooth-decay-process - National Institute of Dental and Craniofacial Research. (n.d.) Dry mouth.
https://www.nidcr.nih.gov/health-info/dry-mouth - Srinivasan M, et al. (2014). High-fluoride toothpaste: a multicenter randomized controlled trial in adults. DOI:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/cdoe.12090/full - Walsh T, et al. (2019). Fluoride toothpastes of different concentrations for preventing dental caries in children and adolescents. DOI:
http://10.1002/14651858.CD007868.pub3