MỤC LỤC
Tác giả: Phan Xuân Sơn, Bác sĩ chuyên khoa Răng Hàm Mặt, 10 năm kinh nghiệm, tốt nghiệp Đại học Y Dược TP.HCM
Tổng quan về viêm nướu khi mang thai
Viêm nướu thai kỳ là một vấn đề răng miệng phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 60-70% phụ nữ mang thai (Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ, ADA, 2023). Đây là tình trạng viêm nướu do sự thay đổi hormone trong thai kỳ, đặc biệt là sự gia tăng nồng độ hormone progesterone và estrogen. Các hormone này làm tăng nguy cơ tích tụ mảng bám vi khuẩn, dẫn đến viêm nướu.
Việc không điều trị viêm nướu có thể dẫn đến viêm nha chu, một giai đoạn nặng hơn của bệnh nướu, gây tổn thương xương và mô nâng đỡ răng, thậm chí có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi, bao gồm nguy cơ sinh non và trẻ nhẹ cân (Offenbacher et al., 2006).
Dưới đây là thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị viêm nướu khi mang thai.
Viêm nướu khi mang thai là gì?
1. Nguyên nhân chính
Thay đổi hormone
- Hormone progesterone tăng cao làm tăng tính nhạy cảm của nướu với vi khuẩn và mảng bám.
- Lưu lượng máu tăng lên ở mô nướu, khiến nướu dễ bị viêm và chảy máu hơn.
Mảng bám vi khuẩn
- Sự tích tụ mảng bám là yếu tố chính gây ra viêm nướu. Khi không được loại bỏ, mảng bám có thể dẫn đến viêm và tổn thương nướu.
Hệ miễn dịch suy yếu
- Trong thai kỳ, hệ miễn dịch của phụ nữ thay đổi để bảo vệ thai nhi, có thể làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng răng miệng.
2. Triệu chứng
- Nướu sưng đỏ, đau hoặc mềm.
- Nướu chảy máu khi chải răng hoặc dùng chỉ nha khoa.
- Hơi thở có mùi hôi.
- Nướu tụt, làm răng trông dài hơn.
Viêm nướu thường xuất hiện từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 8 của thai kỳ và có thể đạt đỉnh trong tam cá nguyệt thứ ba.
Cách phòng ngừa viêm nướu khi mang thai
1. Duy trì vệ sinh răng miệng tốt
- Chải răng đúng cách: Sử dụng bàn chải lông mềm và kem đánh răng chứa fluoride. Chải răng ít nhất 2 lần mỗi ngày.
- Dùng chỉ nha khoa: Làm sạch kẽ răng hàng ngày để loại bỏ mảng bám giữa các răng.
Lưu ý: Nếu nướu nhạy cảm hoặc chảy máu, hãy thử chải răng nhẹ nhàng hơn.
2. Ăn uống lành mạnh
- Tăng cường thực phẩm giàu chất dinh dưỡng:
- Trái cây và rau xanh cung cấp vitamin C giúp nướu khỏe mạnh.
- Sữa và sản phẩm từ sữa chứa canxi và vitamin D hỗ trợ xương và răng.
- Hạn chế đường và tinh bột: Tránh bánh kẹo, nước ngọt, và thực phẩm chế biến sẵn để giảm nguy cơ sâu răng.
3. Súc miệng bằng nước muối
- Sử dụng dung dịch nước muối ấm (1 muỗng cà phê muối hòa tan trong 1 cốc nước ấm) để giảm viêm và làm dịu nướu. (nguồn tham khảo)
4. Đặt lịch khám nha sĩ định kỳ
- Khám răng định kỳ 2 lần mỗi năm (hoặc nhiều hơn nếu được khuyến nghị).
- Làm sạch răng chuyên nghiệp để loại bỏ mảng bám và cao răng.
5. Tránh các yếu tố gây hại
- Không hút thuốc lá, vì đây là yếu tố nguy cơ cao gây bệnh nướu.
- Tránh căng thẳng, vì stress có thể ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng và miễn dịch.
Phương pháp điều trị viêm nướu khi mang thai
1. Các biện pháp tại nhà
- Duy trì thói quen vệ sinh răng miệng tốt.
- Sử dụng nước súc miệng không chứa cồn để giảm viêm.
2. Điều trị chuyên sâu tại nha sĩ
- Làm sạch răng chuyên nghiệp: Loại bỏ mảng bám và cao răng tích tụ.
- Thuốc kháng sinh: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê kháng sinh an toàn cho thai kỳ để kiểm soát nhiễm khuẩn.
- Nước súc miệng theo toa: Dùng để điều trị viêm nướu hoặc viêm nha chu giai đoạn đầu.
3. Phẫu thuật nha chu (nếu cần)
Trong các trường hợp nghiêm trọng, nha sĩ có thể đề xuất phẫu thuật nha chu để làm sạch sâu dưới nướu và khôi phục mô bị tổn thương.
Biến chứng của viêm nướu khi mang thai
Nếu không điều trị, viêm nướu có thể dẫn đến:
- Viêm nha chu: Gây tổn thương xương và mô nâng đỡ răng.
- Sinh non và trẻ nhẹ cân: Nghiên cứu từ Offenbacher et al. (2006) cho thấy phụ nữ bị viêm nha chu có nguy cơ sinh non cao gấp 2–3 lần so với phụ nữ có sức khỏe răng miệng tốt.
- Mất răng: Viêm nướu kéo dài làm tăng nguy cơ mất răng vĩnh viễn.
Khi nào nên gặp nha sĩ?
Hãy đến gặp nha sĩ ngay nếu bạn nhận thấy:
- Nướu chảy máu nhiều hơn bình thường.
- Đau nhức nướu kéo dài.
- Xuất hiện các khối u nhỏ trên nướu (thường gọi là “u thai kỳ”).
Lưu ý: Nếu cần chụp X-quang, bạn sẽ được bảo vệ bằng áo chì để đảm bảo an toàn cho thai nhi.
Các bước tiếp theo
Để bảo vệ sức khỏe răng miệng trong thai kỳ, hãy thực hiện những điều sau:
- Chải răng và dùng chỉ nha khoa đều đặn.
- Ăn uống lành mạnh, tránh đồ ngọt.
- Súc miệng nước muối nếu nướu bị viêm.
- Duy trì lịch khám nha sĩ định kỳ.
- Báo ngay cho nha sĩ nếu có triệu chứng bất thường.
Sau khi sinh, nồng độ hormone sẽ trở lại bình thường và các triệu chứng viêm nướu thường giảm dần. Tuy nhiên, nếu tình trạng viêm kéo dài, bạn cần tiếp tục điều trị để tránh các biến chứng dài hạn.
Nguồn tham khảo:
- Dental careduring pregnancy. (2015, May 27)
http://my.clevelandclinic.org/health/diseases_conditions/hic_Am_I_Pregnant/hic_Medical_Care_During_Pregnancy/hic_Dental_Care_During_Pregnancy - Fruits andveggies more matters. (n.d.)
http://www.fruitsandveggiesmorematters.org/vitamin-a-in-fruits-and-vegetables - Hormones andoral health. (n.d.)
http://my.clevelandclinic.org/health/treatments_and_procedures/hic_Dental_Check-up/hic_Hormones_and_Oral_Health - How to treatgum disease naturally during pregnancy. (n.d.)
http://americanpregnancy.org/naturally/treat-gum-disease-naturally-pregnancy/ - Mayo ClinicStaff. (2014, January 22). Gingivitis: Symptoms
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gingivitis/basics/symptoms/con-20021422 - Murry, M. M.(2009, June 2). Dental health during pregnancy
http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/expert-blog/dental-health-during-pregnancy/bgp-20055788 - Nutrition tipsfor pregnancy. (n.d.)
http://www.mouthhealthy.org/en/nutrition/Nutrition-Tips-for-Pregnancy - Swollen gumsduring pregnancy. (2015, July)
http://americanpregnancy.org/pregnancy-health/swollen-gums-during-pregnancy/
