Nướu răng bị trắng có thể là dấu hiệu của một số tình trạng y khoa ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng hoặc toàn thân. Dưới đây là các nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và biện pháp chăm sóc tại nhà, cùng những khuyến nghị cụ thể dựa trên nghiên cứu khoa học.
Nguyên nhân
1. Leukoplakia (Bạch sản)
Leukoplakia là một tình trạng răng miệng đặc trưng bởi sự xuất hiện của các mảng trắng trên nướu, lưỡi, hoặc các mô miệng khác. Các mảng này không thể loại bỏ bằng cách đánh răng.
- Đặc điểm:
- Phần lớn các trường hợp vô hại, nhưng một số được coi là tiền ung thư.
- Theo American Cancer Society (2018), các mảng trắng kèm theo tổn thương đỏ có nguy cơ cao phát triển thành ung thư.
- Nguyên nhân:
- Sử dụng thuốc lá (hút hoặc nhai) là yếu tố nguy cơ hàng đầu.
- Kích ứng mãn tính từ răng giả không vừa hoặc răng sắc nhọn cũng có thể gây ra tình trạng này.
2. Thiếu máu
Thiếu máu xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ các tế bào hồng cầu khỏe mạnh, dẫn đến giảm khả năng vận chuyển oxy trong cơ thể.
- Triệu chứng liên quan đến nướu:
- Nướu nhợt nhạt hoặc trắng do thiếu máu ảnh hưởng đến tuần hoàn máu ở niêm mạc miệng.
- Nguyên nhân:
- Thiếu sắt, vitamin B12, hoặc axit folic.
- Các bệnh mãn tính như Crohn hoặc celiac.
- Triệu chứng toàn thân:
- Mệt mỏi, chóng mặt, tay chân lạnh, khó thở, và đau đầu.
3. Loét miệng (Nhiệt miệng)
Loét miệng là các tổn thương nhỏ, tròn hoặc bầu dục, thường có trung tâm trắng và viền đỏ.
- Tác động:
- Khi xuất hiện trên nướu, các vết loét có thể khiến vùng nướu trông trắng hơn bình thường.
- Nguyên nhân:
- Stress, dị ứng thực phẩm, hoặc chấn thương nhỏ trong miệng.
4. Viêm nướu (Gingivitis)
Viêm nướu là một dạng nhẹ của bệnh nướu răng, gây ra bởi sự tích tụ mảng bám vi khuẩn trên răng và nướu.
- Triệu chứng:
- Nướu đỏ, viêm, và sưng quanh chân răng.
- Theo thời gian, nướu có thể chuyển sang màu trắng và rút lại.
- Chảy máu khi đánh răng hoặc xỉa răng.
- Nguyên nhân:
- Vệ sinh răng miệng kém là nguyên nhân phổ biến nhất.
- Không điều trị viêm nướu có thể dẫn đến bệnh nha chu nghiêm trọng hơn.
5. Lichen phẳng miệng (Oral Lichen Planus)
Lichen phẳng miệng là một bệnh tự miễn mãn tính gây ra các mảng trắng có hình dạng như mạng lưới xuất hiện trên nướu, lưỡi, và các mô khác trong miệng.
- Triệu chứng:
- Nướu sưng, đau, và chảy máu.
- Tăng nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, nhiễm trùng miệng, và ung thư miệng.
6. Nhiễm nấm miệng (Oral Thrush)
Còn được gọi là bệnh tưa miệng, nhiễm nấm miệng là một bệnh do nấm Candida gây ra, tạo ra các mảng trắng kem trên nướu và các khu vực khác trong miệng.(nguồn tham khảo)
- Đối tượng dễ bị nhiễm:
- Trẻ sơ sinh, người cao tuổi, và người bị tiểu đường.
- Triệu chứng:
- Nướu đau, viêm, và có thể bị chảy máu khi chạm vào.
7. Chấn thương do nhổ răng
Việc nhổ răng có thể gây chấn thương khiến nướu xung quanh vị trí nhổ chuyển sang màu trắng.
- Phục hồi:
- Thông thường, nướu sẽ trở lại màu sắc bình thường trong vài ngày.
8. Tẩy trắng răng
Quá trình tẩy trắng răng chuyên nghiệp có thể khiến nướu trông sáng hoặc trắng hơn bình thường do phản ứng tạm thời với hóa chất.
- Phục hồi:
- Nướu thường trở lại màu sắc tự nhiên trong vài giờ.
9. Ung thư miệng
Ung thư miệng là một trong những nguyên nhân nghiêm trọng dẫn đến nướu trắng. Theo American Cancer Society, khoảng 51.000 người ở Hoa Kỳ mắc ung thư khoang miệng hoặc họng mỗi năm.
- Triệu chứng liên quan:
- Vết loét lâu lành.
- Khối u, chảy máu hoặc dày lên của mô miệng.
- Đau lưỡi, hàm hoặc cổ họng.
- Khó nhai hoặc nuốt.
Triệu chứng đi kèm
Các triệu chứng đi kèm với nướu trắng phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản và bao gồm:
- Đau hoặc sưng nướu.
- Chảy máu khi đánh răng hoặc ăn uống.
- Mệt mỏi, chóng mặt, hoặc yếu sức (trong trường hợp thiếu máu).
- Vết loét hoặc tổn thương trong miệng.
- Đau đầu, khó chịu khi nhai hoặc nuốt.
Phương pháp điều trị
1. Leukoplakia:
- Tránh hút thuốc hoặc nhai thuốc lá.
- Các mảng có thể được loại bỏ bằng phẫu thuật, laser, hoặc đông lạnh.
2. Thiếu máu:
- Bổ sung sắt hoặc vitamin B12 qua chế độ ăn uống hoặc thuốc.
- Điều trị các bệnh mãn tính liên quan.
3. Loét miệng:
- Súc miệng bằng nước muối hoặc dung dịch kháng khuẩn.
- Thuốc giảm đau không kê đơn hoặc thuốc bôi steroid.
4. Viêm nướu:
- Cải thiện vệ sinh răng miệng (đánh răng, xỉa răng, dùng nước súc miệng).
- Điều trị chuyên sâu như cạo vôi răng hoặc làm sạch bằng laser nếu cần.
5. Lichen phẳng miệng:
- Sử dụng corticosteroid để giảm viêm.
- Thuốc ức chế miễn dịch trong các trường hợp nghiêm trọng.
6. Nhiễm nấm miệng:
- Thuốc kháng nấm (dưới dạng viên, nước súc miệng, hoặc viên ngậm).
7. Ung thư miệng:
- Hơn 50% các trường hợp ung thư miệng không bị phát hiện cho đến khi ung thư lan sang các khu vực khác, chẳng hạn như các hạch bạch huyết, vì vậy điều cần thiết là phải gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.
- Phương pháp điều trị thường là phẫu thuật, xạ trị, hoặc hóa trị tùy thuộc vào giai đoạn bệnh.
Biện pháp tại nhà
- Đánh răng hai lần mỗi ngày bằng bàn chải mềm.
- Xỉa răng bằng chỉ nha khoa hàng ngày để loại bỏ mảng bám.
- Sử dụng nước súc miệng không chứa cồn.
- Tránh các sản phẩm chứa sodium lauryl sulfate (SLS).
- Súc miệng bằng nước muối ấm để giảm viêm.
- Ăn uống cân bằng, giảm đường và rượu.
- Ngừng sử dụng các sản phẩm thuốc lá.
- Kiểm tra răng miệng định kỳ 6 tháng/lần.
Kết luận
Nướu trắng có thể là dấu hiệu của nhiều tình trạng từ nhẹ đến nghiêm trọng. Một số nguyên nhân như loét miệng hoặc viêm nướu có thể dễ dàng điều trị, trong khi các nguyên nhân khác như leukoplakia hoặc ung thư miệng yêu cầu can thiệp y tế chuyên sâu.
Việc chẩn đoán và điều trị sớm là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện sức khỏe răng miệng lâu dài. Hãy tham khảo ý kiến nha sĩ hoặc bác sĩ ngay khi nhận thấy bất kỳ thay đổi bất thường nào ở nướu.
Được viết bởi Bác sĩ Phan Xuân Sơn – Chuyên khoa Răng Hàm Mặt, ĐH Y Dược TP.HCM, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
