MỤC LỤC
Bệnh nướu răng, hay còn gọi là bệnh nha chu, là một vấn đề sức khỏe phổ biến và nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng không chỉ đến răng miệng mà còn đến toàn bộ cơ thể. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), gần 60% người lớn từ 65 tuổi trở lên bị viêm nha chu trong giai đoạn 2009–2014. Mặc dù bệnh này có thể phòng ngừa và điều trị, nhưng nếu không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm, bao gồm suy giảm nhận thức, bệnh tim, ung thư và các rối loạn khác. Bài viết này sẽ đi sâu vào các nghiên cứu khoa học và thông tin chi tiết về các mối liên hệ này.
1. Bệnh nướu răng là gì và nguyên nhân gây bệnh?
Bệnh nướu răng bắt đầu từ sự tích tụ mảng bám (cao răng) – một lớp màng dính chứa vi khuẩn trên răng. Nếu không được vệ sinh răng miệng đúng cách, vi khuẩn trong mảng bám gây kích ứng và viêm nhiễm ở nướu. Điều này dẫn đến các triệu chứng điển hình như:
- Viêm nướu: Nướu bị sưng, đỏ, dễ chảy máu.
- Viêm nha chu: Giai đoạn nặng hơn, khi vi khuẩn tấn công các cấu trúc nâng đỡ răng (xương và mô mềm), gây lung lay hoặc mất răng.
Nếu để lâu, viêm nha chu có thể trở thành một yếu tố khởi phát hoặc góp phần vào nhiều bệnh lý toàn thân.
2. Nướu và não: Mối liên hệ với bệnh Alzheimer
Các nghiên cứu nổi bật:
- Một nghiên cứu dài hạn theo dõi 597 nam giới trong 32 năm đã chỉ ra rằng mất răng do bệnh nha chu liên quan đến tăng nguy cơ suy giảm nhận thức. Các tác giả kết luận:
“Nguy cơ suy giảm nhận thức tăng lên khi số lượng răng mất nhiều hơn. Bệnh nha chu – nguyên nhân chính dẫn đến mất răng – có liên quan đến suy giảm chức năng nhận thức.”
- Một nghiên cứu khác phát hiện ra rằng vi khuẩn Porphyromonas gingivalis (P. gingivalis) – thường thấy trong các trường hợp viêm nha chu, có thể xâm nhập não và kích hoạt sản xuất beta-amyloid, một dấu hiệu thần kinh của bệnh Alzheimer.
Cơ chế:
- Beta-amyloid được sản xuất như một phản ứng bảo vệ chống lại vi khuẩn xâm nhập.
- Enzyme gingipain do P. gingivalis tạo ra có thể phá hủy protein tau, một thành phần quan trọng trong cấu trúc tế bào thần kinh, qua đó thúc đẩy thoái hóa thần kinh.
Hiện tại, các nhà khoa học đang thử nghiệm chất ức chế gingipain trên người, với hy vọng làm chậm hoặc ngăn ngừa thoái hóa thần kinh ở bệnh nhân Alzheimer.
3. Bệnh nha chu và bệnh tim mạch
Mối liên hệ:
Mặc dù không phải ai bị bệnh nha chu cũng mắc bệnh tim, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một mối tương quan đáng kể giữa hai vấn đề này. Một số giả thuyết liên quan bao gồm:
- Viêm hệ thống: Viêm nhiễm kéo dài ở nướu có thể lan rộng, gây viêm trong hệ tim mạch, dẫn đến xơ vữa động mạch hoặc nhồi máu cơ tim.
- Vi khuẩn từ nướu: Các vi khuẩn như P. gingivalis có thể xâm nhập vào máu, bám vào thành động mạch và gây tổn thương. Thực tế, đây là vi khuẩn phổ biến nhất được tìm thấy trong mảng xơ vữa động mạch vành.
Thực tế:
- Các nghiên cứu đã chứng minh rằng việc điều trị bệnh nha chu có thể giúp giảm viêm hệ thống, qua đó hỗ trợ sức khỏe tim mạch.
4. Bệnh nha chu và ung thư
Nghiên cứu đáng chú ý:
- Một nghiên cứu năm 2008 trên 48.375 nam giới phát hiện rằng bệnh nha chu có liên quan đến sự gia tăng nguy cơ ung thư tổng thể.
- Một nghiên cứu khác trên 68.000 người trưởng thành cho thấy mối liên hệ mạnh mẽ giữa bệnh nha chu và ung thư tụy.
Cơ chế:
- Enzyme T. denticola chymotrypsin-like proteinase từ vi khuẩn Treponema denticola (liên quan đến bệnh nha chu) được phát hiện trong nhiều khối u tiêu hóa. Enzyme này không chỉ giúp vi khuẩn xâm nhập mô mà còn kích hoạt các enzyme khác thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư.
5. Rối loạn cương dương và bệnh nha chu
Tỷ lệ mắc:
Khoảng 50% nam giới trên 40 tuổi gặp rối loạn cương dương (ED). Mặc dù nguyên nhân chính bao gồm tâm lý và sinh lý, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng viêm nha chu mãn tính có thể là một yếu tố góp phần. Ví dụ, một bài đánh giá tài liệu được công bố năm 2016 xác định mối liên hệ giữa rối loạn cương dương và bệnh viêm nha chu mãn tính.
Cơ chế tiềm năng:
- Viêm toàn thân do bệnh nha chu có thể dẫn đến rối loạn chức năng nội mạc – một tình trạng trong đó các mạch máu mất khả năng giãn nở, gây khó khăn trong việc duy trì sự cương cứng.
- Các yếu tố rủi ro chung, như hút thuốc, tiểu đường, góp phần làm tăng nguy cơ cho cả hai tình trạng.
Mặc dù mối liên hệ này chưa được khẳng định chắc chắn, các chuyên gia khuyến nghị rằng:
“Bệnh nhân bị rối loạn cương dương nên được giới thiệu đến bác sĩ nha khoa để đánh giá và điều trị các vấn đề răng miệng.”
6. Bệnh nha chu và phổi
Sự liên quan:
Miệng là cửa ngõ đến phổi, nên không có gì ngạc nhiên khi bệnh nha chu có thể ảnh hưởng đến chức năng hô hấp. Một nghiên cứu năm 2019 trên 1.380 nam giới đã tìm thấy rằng viêm nha chu mãn tính có liên quan đến suy giảm chức năng hô hấp, ngay cả khi đã kiểm soát các yếu tố gây nhiễu như hút thuốc.
Cơ chế tiềm năng:
- Vi khuẩn từ nướu có thể bị hít vào phổi, gây nhiễm trùng và viêm. Ví dụ, vi khuẩn P. gingivalis có thể gây viêm nhiễm trực tiếp, dẫn đến bệnh phổi mạn tính.
- Enzyme sản xuất trong quá trình bệnh nướu có thể làm tăng khả năng vi khuẩn bám rễ trong phổi, gây tổn thương mô và tăng nguy cơ ung thư phổi.
7. Thông điệp cần ghi nhớ
Bệnh nha chu không chỉ là một vấn đề về răng miệng mà còn có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe toàn thân. Tuy nhiên, điều này cũng mang lại một thông điệp tích cực:
Vệ sinh răng miệng tốt có thể giảm nguy cơ phát triển nhiều bệnh nguy hiểm.
Lời khuyên:
- Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày bằng kem đánh răng có fluoride.
- Dùng chỉ nha khoa hàng ngày để loại bỏ mảng bám giữa các răng.
- Khám răng định kỳ ít nhất 6 tháng/lần để phát hiện và điều trị sớm các vấn đề.
- Tránh hút thuốc và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để tăng cường sức khỏe răng miệng.
Việc duy trì sức khỏe răng miệng không chỉ giúp bạn có một nụ cười đẹp mà còn bảo vệ toàn diện sức khỏe cơ thể.
