MỤC LỤC
Được viết bởi Bác sĩ Phan Xuân Sơn – Chuyên khoa Răng Hàm Mặt, ĐH Y Dược TP.HCM, 10 năm kinh nghiệm. Thành viên Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam
Viêm nướu (gingivitis) là một dạng bệnh nha chu phổ biến, được đặc trưng bởi tình trạng viêm nướu do sự tích tụ mảng bám và vi khuẩn trong khoang miệng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, cách lây lan, phương pháp phòng ngừa và điều trị viêm nướu không chỉ giúp duy trì sức khỏe răng miệng mà còn hỗ trợ ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng hơn.
Viêm Nướu Có Lây Nhiễm Không?
Mặc dù bản thân viêm nướu không được coi là “bệnh truyền nhiễm”, nhưng vi khuẩn gây viêm nướu có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với nước bọt. Theo nghiên cứu, vi khuẩn trong miệng có thể lây lan thông qua:
- Hôn: Nước bọt của người bị viêm nướu chứa vi khuẩn gây hại. Khi tiếp xúc nước bọt qua nụ hôn, vi khuẩn có khả năng lây sang người khác, đặc biệt nếu người đó có sức khỏe răng miệng kém hoặc hệ miễn dịch yếu.
- Dùng chung đồ uống: Vi khuẩn trong nước bọt có thể bám lên ly, ống hút hoặc các vật dụng tương tự. Khi người khác sử dụng cùng vật dụng, họ có nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn.
- Chia sẻ dụng cụ ăn uống hoặc bàn chải đánh răng: Đây là cách lây lan phổ biến khác của vi khuẩn gây viêm nướu.
Điểm quan trọng: Việc tiếp xúc với vi khuẩn không đồng nghĩa với việc chắc chắn phát triển viêm nướu. Bệnh thường xảy ra do sự kết hợp của các yếu tố khác như vệ sinh răng miệng kém, hệ miễn dịch yếu, hoặc các thói quen xấu như hút thuốc.
Một nghiên cứu năm 2008 cho thấy sự lây truyền vi khuẩn từ cha mẹ sang con là khá phổ biến, đặc biệt khi cha mẹ bị viêm nướu hoặc các bệnh nha chu khác.
Nguyên Nhân Gây Viêm Nướu
Viêm nướu chủ yếu xuất phát từ sự tích tụ mảng bám răng (plaque) – một lớp màng vi khuẩn mỏng hình thành trên bề mặt răng. Nếu không được làm sạch, mảng bám có thể gây ra viêm và nhiễm trùng ở nướu. Các nguyên nhân khác bao gồm:
- Vệ sinh răng miệng kém: Không đánh răng hoặc dùng chỉ nha khoa thường xuyên khiến vi khuẩn phát triển mạnh.
- Hút thuốc lá: Nghiên cứu cho thấy hút thuốc làm tăng nguy cơ viêm nướu và viêm nha chu nghiêm trọng.
- Thay đổi hormone: Phụ nữ mang thai, người đang dậy thì hoặc tiền mãn kinh thường dễ bị viêm nướu do sự thay đổi nội tiết tố.
- Suy giảm hệ miễn dịch: Những người mắc bệnh tiểu đường, HIV/AIDS hoặc đang điều trị hóa trị đều có nguy cơ cao hơn. (nguồn tham khảo)
- Chế độ ăn uống thiếu chất: Thiếu vitamin C hoặc các chất dinh dưỡng quan trọng khác làm tăng nguy cơ viêm nướu.
Triệu Chứng Viêm Nướu
Các triệu chứng phổ biến của viêm nướu bao gồm:
- Nướu bị sưng, đỏ, hoặc mềm.
- Dễ chảy máu khi đánh răng hoặc dùng chỉ nha khoa.
- Hơi thở có mùi khó chịu dai dẳng.
- Mảng bám hoặc cao răng tích tụ rõ rệt trên răng.
Nếu không được điều trị, viêm nướu có thể tiến triển thành viêm nha chu (periodontitis) – một tình trạng nghiêm trọng hơn, có thể dẫn đến mất răng.
Cách Phòng Ngừa Viêm Nướu
1. Duy trì vệ sinh răng miệng đúng cách
- Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày: Sử dụng kem đánh răng chứa fluoride để loại bỏ mảng bám và ngăn ngừa sâu răng.
- Dùng chỉ nha khoa hàng ngày: Chỉ nha khoa giúp loại bỏ thức ăn và vi khuẩn ở những khu vực mà bàn chải không thể tiếp cận.
- Sử dụng nước súc miệng kháng khuẩn: Nước súc miệng có thể giúp giảm vi khuẩn trong miệng, ngăn ngừa viêm nướu hiệu quả.
2. Đi khám nha sĩ định kỳ
- Kiểm tra và làm sạch răng chuyên sâu: Đi khám nha sĩ ít nhất 2 lần mỗi năm để loại bỏ cao răng – yếu tố không thể làm sạch tại nhà.
- Đánh giá sức khỏe nướu: Nha sĩ có thể phát hiện sớm các dấu hiệu của viêm nướu và đưa ra phương pháp điều trị kịp thời.
3. Thay đổi lối sống
- Ngừng hút thuốc: Hút thuốc được chứng minh là làm tăng nguy cơ viêm nướu và làm chậm quá trình lành bệnh. (nguồn tham khảo)
- Chế độ ăn uống cân bằng: Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, vitamin C, và thực phẩm kích thích sản xuất nước bọt như sữa chua không đường giúp bảo vệ nướu.
4. Tránh lây lan vi khuẩn
- Không chia sẻ bàn chải đánh răng, dụng cụ ăn uống hoặc uống chung ly nước với người khác.
- Tránh hôn khi bạn hoặc người khác có dấu hiệu viêm nướu.
Khi Nào Nên Đi Khám Nha Sĩ?
Bạn nên đặt lịch hẹn với nha sĩ nếu nhận thấy bất kỳ triệu chứng sau:
- Nướu sưng, đỏ, hoặc dễ chảy máu.
- Hơi thở hôi kéo dài dù đã vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng.
- Cảm giác khó chịu hoặc đau ở nướu.
Viêm nướu thường được điều trị bằng cách làm sạch răng chuyên sâu tại phòng khám nha khoa. Trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, bác sĩ nha chu có thể thực hiện các thủ thuật như nạo túi nướu hoặc phẫu thuật để loại bỏ vi khuẩn.
Kết Luận
Viêm nướu là một bệnh nha chu phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị dễ dàng nếu được phát hiện sớm. Mặc dù bản thân viêm nướu không hoàn toàn lây nhiễm, vi khuẩn gây bệnh có thể lan truyền qua tiếp xúc nước bọt.
Duy trì vệ sinh răng miệng đúng cách, đi khám nha sĩ định kỳ và tránh các thói quen xấu như hút thuốc là những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe răng miệng. Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu bất thường ở nướu, hãy tìm đến sự hỗ trợ từ chuyên gia nha khoa để có phương pháp điều trị phù hợp.
Tài liệu tham khảo:
- Is gingivitis contagious? Is gum disease contagious? (n.d.).
http://drscottwelch.com/greensboro-dentist-gum-disease-contagious.html - Doğan B, et al. (2008). Consistent intrafamilial transmission of Actinobacillus actinomycetemcomitans despite clonal diversity. DOI:
https://doi.org/10.1902/jop.2008.070270 - Kissing and your health. (2014).
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/kissing-and-your-health - Is periodontal disease contagious? (n.d.).
https://www.perio.org/node/224 - Mayo Clinic Staff. (2019). Oral health: A window to your overall health.
https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/adult-health/in-depth/dental/art-20047475 - What is gum disease? (2011).
http://ada.org/~/media/ADA/Publications/Files/for_the_dental_patient_jan_2011.pdf - Naderi NJ, et al. (2015). The impact of smoking on gingiva: A histopathological study.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4539769/